Ч.Өнөрбаяр: УИХ нь Үндсэн хуулиа нулимбал ганц би ч биш, олон арван хуульчид Цэцэд хандана
Ч.Өнөрбаяр: УИХ нь Үндсэн хуулиа нулимбал ганц би ч биш, олон арван хуульчид Цэцэд хандана
Хуульч Ч.Өнөрбаяр өчигдөр “Өдрийн сонин”-ы Асуух эрхийн танхимд мэдээлэл хийлээ. Тэрээр мэдээллийнхээ үеэр “Засгийн газар огцрох эрх зүйн үндэслэл нэгэнт бий болсон. Энэ үндэслэл нь Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөд бий. Үндсэн хуулийн энэ хийдлийг Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга нар хүлээн зөвшөөрч эхэлсэн. Тодруулбал, шинэ Үндсэн хуульд Засгийн газартай холбоотой заалтыг ирэх тавдугаар сарын 25-ны өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөх юм. Гэтэл тэд УИХ болон Засгийн газрынхаа хуулийн шинэчилсэн найруулгыг долдугаар сарын 1-нээс мөрдөнө гэж заль хэрэглэх гэж байна” гэсэн юм. Мэдээллийн дараа түүнтэй ярилцлаа.
-Та энэ асуудлыг хэдийнээс хөндөж эхлэв. Эрх баригчдын хувьд хуулийн хайчинд орно гэдгээ анзаараагүй байсан хэрэг үү?
-Үндсэн хууль судлаачийн хувьд би энэ асуудлаар эртнээс дуугарч эхэлсэн. Нэгдүгээр сарын 13-нд Үндсэн хуулиар илтгэл тавьж байхдаа ч зарим асуудлыг хөндөж байсан. Тун удахгүй хаврын чуулган эхэлнэ. Энэ асуудлыг сануулж хэлэхгүй бол болохгүй нөхцөл байдал үүсчихлээ. Чуулганы хуралдаан эхэлмэгц Ерөнхий сайд нэг гэрийн даалгавар шалгуулах ёстой. Тэрээр нэгдүгээр сарын 9-ний өдөр баталсан Улсын Их хурлын тогтоолын дагуу Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөд нийцүүлэн холбогдох хуулийн төслүүдийг боловсруулж, УИХ-д өргөн барих ажлыг зохион байгуулах ёстой. Энэ гэрийн даалгаврыг Ерөнхий сайд шалгуулах учиртай юм. Түүнийг нь УИХ нэн дариу хэлэлцэж, Үндсэн хуульд нийцүүлэх арга хэмжээг авах ёстой. Ингээд тавдугаар сарын 25-ны дотор Засгийн газар Үндсэн хуульд бүх хуулиа нийцүүлээд, шинэ Засгийн газар Үндсэн хуулийн дагуу ажиллана. Ингэж байж Монгол Улс зөв зарчмаар явна. Үндсэн хуулийн үзэл санаа үндсэн утгаараа хэрэгжиж эхэлнэ.
-Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга С.Бямбацогт Засгийн газар огцрох нөхцөл үүсэхгүй гэх байр суурийг илэрхийлсэн байсан.
-Засгийн газрын тухай хуулиа өөрчилж, түүний дагаж мөрдөх хугацааг долдугаар сарын 1-н гээд заачих юм бол одоогийн Засгийн газар огцрохгүй гээд байгаа юм. Уучлаарай, тийм зүйл байхгүй. Үндсэн хууль дээр миний яриад байгаа зүйлүүдийг тавдугаар сарын 25-наас мөрдөнө гээд тов тодорхой биччихсэн байна шүү дээ.
-Зарим хуульчид Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг дагаж мөрдөхөд шилжих журмын тухай хуулиар Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөд орсон Засгийн газартай холбоотой заалтыг долдугаар сарын 1-нээс эхлэн мөрдөнө гэж тайлбарлаж байна л даа.
-Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг дагаж мөрдөхөд шилжих журмын тухай хууль нь дагаж гарах хуулиудыг Үндсэн хуульд нийцүүлэх тухай ойлголт. Засгийн газар байгуулагдах асуудал Үндсэн хуульд өөр дээр нь байдаг юм шүү дээ. УИХ, Засгийн газар, Ерөнхийлөгч гэдэг нь Үндсэн хуулийн байгууллага. Энэ нь Ашигт малтмалын газар, бусад яам, агентлаг биш. Ерөнхийлөгчөө ард түмнээс сонгоно гээд Үндсэн хууль дээр заачихсан байгаа биз дээ. УИХ-ын гишүүдийг ард түмэн сонгоно гэж мөн л Үндсэн хуульд бий. Түүнтэй адил Монгол Улсын Засгийн газар Ерөнхий сайд, гишүүдээс бүрдэнэ, түүний дөрвөөс доошгүй нь УИХ-ын гишүүний албан тушаалыг хавсран гүйцэтгэж болно, Засгийн газрын гишүүдийг Ерөнхий сайд УИХ, Ерөнхийлөгчид танилцуулснаар өөрөө томилж чөлөөлнө гээд Үндсэн хууль дээр заачихсан. Энэ нь Засгийн газрын тухай хуульд байгаа юм биш.
Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг дагаж мөрдөхөд шилжих журмын тухай хууль нь Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөд бусад хуулийг нийцүүлэх гээд байгаа болохоос биш Үндсэн хууль дээр бичигдсэн зүйлд хамаагүй. Үндсэн хууль дээр бичсэн заалтуудыг тавдугаар сарын 25-ны өдрөөс мөрдөнө. Анхнаасаа л эрх баригчид энэ өдрийг сонгох ёсгүй байсан юм. Тэд зурхай харж сонгосон шүү дээ. Төрийн ажлыг зурхай харж хийдэг юм уу. Яагаад Үндсэн хуулийн хайчинд Засгийн газар орчих тухай урьдчилж харсангүй вэ.
Нэг зүйлийг онцлоход, Үндсэн хуулийн дэд ажлын хэсэгт ажилласан манай Их сургуулийн судлаачдын тархийг эрх баригчид хангалттай ашигласан. Тэд маш их мэргэжлийн арга зүйн туслалцаа үзүүлсэн. Одоо тэр хүмүүсийг улс төрийн бороохой болгох хэрэггүй. Тэр хүмүүс хийдгээ хийсэн. Улсын Их хурлын Тамгын газрын албан хаагчид ч өдөр, шөнөгүй зүтгэсэн. Тэд ч буруугүй. Эцсийн шийдвэрийг гаргасан хүмүүс нь улстөрчид, дарга нар шүү дээ. Тийм байж асуудал гармагц хаяж алга болон, нэг судлаачийг турхирч, Тамгын газар луугаа бурууг чихдэг байж болохгүй л дээ. Би үүнтэй хэзээ ч санал нийлэхгүй. Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг хийчихлээ гэж баярлан бал сараа тэмдэглэж, найр хийгээд байсан УИХ-ын дарга энэ асуудлыг яагаад ярихгүй байгаа юм. Одоо Ерөнхий сайд хэн байхаас үл шалтгаалж Үндсэн хуулийг хууль номын дагуу хэрэгжүүлэх асуудлыг нэхэх хэрэгтэй байна.
-Таны хэлсэнчлэн Үндсэн хууль хэрэгжээд эхэлбэл одоогийн Засгийн газарт нэлээдгүй өөрчлөлт орж таарна байх, тийм үү?
-Ганц зүйлийг онцлоход одоо Засгийн газраа байгуулаад Үндсэн хуульд нийцүүлэх хангалттай хугацаа бий. Эрх баригчид УИХ-д 63 гишүүнтэй. 39-өөс дээш гишүүнтэйгээр л Засгийн газраа байгуулах боломжтой шүү дээ. Тэд Засгийн газраа хангалттай байгуулж чадна. Айгаад байх зүйл огт байхгүй. Ингэснээр хамгийн гол нь зөв жишиг тогтоно. Одоо бид Үндсэн хуулийнхаа дээгүүр давж алхаж, буруу жишиг тогтоовол ирээдүйд хэн нэгэн эрхтэн дархтан гарч ирээд дураараа авирлаж, нулимаад байвал яах юм. Түүний төлөөсийг хэн төлөх юм. Монгол Улс хувь заяагаараа төлөх хэрэг үү. Монгол Улсын ардчилал, тусгаар тогтнолын баталгаа бол ардчилсан Үндсэн хууль юм. Үндсэн хуулийг дээдлэх гэж төр засаг байдаг юм.
Үндсэн хуулийн нэгдүгээр зүйлийн хоёрт “Хууль дээдлэх нь төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим мөн” гэсэн заалт бий. Б.Чимид багш ч үүнийг ярьдаг байсан. Тэрээр “Үндсэн хуулийг өдөр тутам сахиулж хамгаалах үүрэг УИХ-д бий. Зөрчигдсөн тохиолдолд түүнийг сэргээн тогтоож хамгаалах үүрэг нь Үндсэн хуулийн Цэцэд байдаг юм” гэж хэлсэн байдаг.
-Энэ асуудал даамжирвал та Цэцэд хандах уу?
-Хэрвээ энэ асуудлыг УИХ авч хэлэлцэхгүй, Үндсэн хуулиа нулимж, дээдлэхгүй байх юм бол ганц би ч биш, олон арван хуульчид Цэцэд хандана байх гэж бодож байна. Дээрээс нь энэ асуудал Монголын түүхэнд үлдэнэ. Албан тушаал мөнх биш ч энэ хийсэн үйлдэл тань 40, 50 жил яригдана. Би Монгол төрийн санах ойд, түүхэнд зөв жишиг үлдээсэй л гэж хүсч байна. Гаргаж буй шийдвэр, хэлж буй үгээрээ, авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээгээрээ, батлуулах гэж байгаа хуулиараа яагаад зөвийг үлгэрлэж болдоггүй юм бэ. Бид улс төрийн ууган хүчин, сайныг үлгэрлэдэг гэж эрх баригчид ярьдаг. Тэгвэл түүнийгээ харуул л даа. Үг үйлдэл нийцэх ёстой биз дээ.
-Та Монгол Улсын Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдоржийн зөвлөхөөр ажиллаж байсан. Энэ цаг үед түүнийг Монголын дайсан байсан мэтээр ярьж байна л даа. Та юу хэлэх вэ?
-Тэр хүнд өөрийн гэсэн үнэт зүйл зарчим бий. Тэр хүнд Монголоо гэсэн сэтгэл байдаг. Түүнийг нь би хамтарч ажиллаж байх үедээ олон зүйл дээр харсан. Би тэр талаас нь л хардаг. Бид хоёрыг ойлголцуулдаг цэг бол үнэт зүйл, зарчим. Монголын ардчиллыг авч явах зарчим, энэ улсыг хуулиар дамжуулж засаглах тухай ойлголт зэрэг дээр итгэл үнэмшилтэй хандсан учраас би тэр хүнтэй хамтарч ажилласан гэж боддог. Тэр хүн ч гэсэн намайг тийм итгэл үнэмшилтэй учраас зөвлөхөөрөө авч ажиллуулсан байх. Яахав үүл, сүүдэр хэзээ нэг өдөр арилна. Уул том байх тусам сүүдэр нь төдий чинээ том байдаг юм. Их ажил хийсэн хүн учраас сүүдэр нь том байгаа юм. Хүмүүс сүүдрийг нь харж байж болно. Алс хэтдээ уулын оройг харах үе ирдэг юм л даа.
О.Ариунцэцэг
Эх сурвалж: Өдрийн сонин
Click here to change this text
[/cmsmasters_text][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row][cmsmasters_row data_width="boxed" data_padding_left="3" data_padding_right="3" data_top_style="default" data_bot_style="default" data_color="default" data_bg_position="top center" data_bg_repeat="no-repeat" data_bg_attachment="scroll" data_bg_size="cover" data_bg_parallax_ratio="0.5" data_padding_top="0" data_padding_bottom="50" data_padding_top_large="0" data_padding_bottom_large="0" data_padding_top_laptop="0" data_padding_bottom_laptop="0" data_padding_top_tablet="0" data_padding_bottom_tablet="0" data_padding_top_mobile_h="0" data_padding_bottom_mobile_h="0" data_padding_top_mobile_v="0" data_padding_bottom_mobile_v="0" data_shortcode_id="4ftalws6se"][cmsmasters_column data_width="1/1" data_bg_position="top center" data_bg_repeat="no-repeat" data_bg_attachment="scroll" data_bg_size="cover" data_border_style="default" data_animation_delay="0" data_shortcode_id="cu0jt7b06p"][cmsmasters_text animation_delay="0" shortcode_id="n6p0dnzw5o"]Click here to change this text
[/cmsmasters_text][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row][cmsmasters_row data_shortcode_id="k3cncsh97f" data_padding_bottom_mobile_v="0" data_padding_top_mobile_v="0" data_padding_bottom_mobile_h="0" data_padding_top_mobile_h="0" data_padding_bottom_tablet="0" data_padding_top_tablet="0" data_padding_bottom_laptop="0" data_padding_top_laptop="0" data_padding_bottom_large="0" data_padding_top_large="0" data_padding_bottom="50" data_padding_top="0" data_bg_parallax_ratio="0.5" data_bg_size="cover" data_bg_attachment="scroll" data_bg_repeat="no-repeat" data_bg_position="top center" data_color="default" data_bot_style="default" data_top_style="default" data_padding_right="3" data_padding_left="3" data_width="boxed"][cmsmasters_column data_width="1/1" data_shortcode_id="x6rey41pib" data_animation_delay="0" data_border_style="default" data_bg_size="cover" data_bg_attachment="scroll" data_bg_repeat="no-repeat" data_bg_position="top center"][cmsmasters_text animation_delay="0" shortcode_id="176flhv23"]Click here to change this text
[/cmsmasters_text][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row][cmsmasters_row data_shortcode_id="pkfitrebql" data_padding_bottom_mobile_v="0" data_padding_top_mobile_v="0" data_padding_bottom_mobile_h="0" data_padding_top_mobile_h="0" data_padding_bottom_tablet="0" data_padding_top_tablet="0" data_padding_bottom_laptop="0" data_padding_top_laptop="0" data_padding_bottom_large="0" data_padding_top_large="0" data_padding_bottom="50" data_padding_top="0" data_bg_parallax_ratio="0.5" data_bg_size="cover" data_bg_attachment="scroll" data_bg_repeat="no-repeat" data_bg_position="top center" data_color="default" data_bot_style="default" data_top_style="default" data_padding_right="3" data_padding_left="3" data_width="boxed"][cmsmasters_column data_width="1/1" data_shortcode_id="m3vdciele" data_animation_delay="0" data_border_style="default" data_bg_size="cover" data_bg_attachment="scroll" data_bg_repeat="no-repeat" data_bg_position="top center"][cmsmasters_text animation_delay="0" shortcode_id="802cxqxl6v"]Click here to change this text
[/cmsmasters_text][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row][cmsmasters_row data_shortcode_id="zdbmsmzxqt" data_padding_bottom_mobile_v="0" data_padding_top_mobile_v="0" data_padding_bottom_mobile_h="0" data_padding_top_mobile_h="0" data_padding_bottom_tablet="0" data_padding_top_tablet="0" data_padding_bottom_laptop="0" data_padding_top_laptop="0" data_padding_bottom_large="0" data_padding_top_large="0" data_padding_bottom="50" data_padding_top="0" data_bg_parallax_ratio="0.5" data_bg_size="cover" data_bg_attachment="scroll" data_bg_repeat="no-repeat" data_bg_position="top center" data_color="default" data_bot_style="default" data_top_style="default" data_padding_right="3" data_padding_left="3" data_width="boxed"][cmsmasters_column data_width="1/1" data_shortcode_id="q8q003wjuf" data_animation_delay="0" data_border_style="default" data_bg_size="cover" data_bg_attachment="scroll" data_bg_repeat="no-repeat" data_bg_position="top center"][cmsmasters_text animation_delay="0" shortcode_id="kqv8h0qnsn"]Click here to change this text
[/cmsmasters_text][/cmsmasters_column][/cmsmasters_row]
Сэтгэгдэл үлдээх