Л.Оюун-Эрдэнэ: Шүүх шударга байхыг нийгэм 30 жил хүлээлээ

Монгол Улсын 32 дахь Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр /2023.02.19/ МҮОНТ-д ярилцлага өглөө. Энэ нь түүний Ерөнхий сайдаар ажилласнаас хойшхи бүрэн хэмжээний анхны ярилцлага юм. Тэрээр, Гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн нүүрсний хулгай, оффтейк гэрээнүүд, Хөгжлийн банк, авлига, жагсаал цуглаан, Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлт, улс төр, эдийн засгийн нөхцөл байдал, цар тахал, ОХУ-Украины асуудал, Оюутолгойн хэлэлцээр, олон улсын харилцаа зэрэг асуудлыг хөндөж, Монгол Улсын Засгийн газрын байр суурийг илэрхийлсэн юм. Түүнийг хамгийн зоригтой Ерөнхий сайд гэж хэлэхэд хилсдэхгүй. Учир нь тэрбээр өмнөх Ерөнхий сайдуудын зориглож хийж чадаагүй олон зүйлсийг ил болгож, нийтийн өмнө гаргаж ирж тавьж байгаа.

Саяхан Ерөнхий сайд асан Санжийн Баяр "Нийтлэл.мн"-д өгсөн ярилцлагадаа "Хулгай зэлгий, авлига хээл хахуультай энэ Засгийн газар, энэ Ерөнхий сайдын хийж байгаа тэмцэл болон өмнөх Засгийн газруудын хийж амжаагүй, чадаагүй зүйлийг гүйцээх тухай асуудал бол тусдаа том сэдэв гэж бодож байна. Л.Оюун-Эрдэнэ Ерөнхий сайдын хэлсэн нэг үг тухайн үед олны анхаарал татсан байх. “Хулгай зэлгий, авлига хээл хахуультай тэмцэнэ гэдэг бол нам харгалзахгүй тэмцэнэ гэсэн үг, өөрийн зарим нөхөдтэйгээ тэмцэнэ гэсэн үг. Үүнийг би сайн ойлгож байгаа” гэсэн утгатай үг хэлж байсан. Тухайн үед бол их л этгээд эрэмгий сонсогдож байсан үгс. Одоо бол тэр яг хэлснээрээ л тэмцэж байна. Энэ бол амаргүй ч, энэ Ерөнхий сайд, энэ Засгийн газрын хийж байгаа энэ тэмцэл амжилтанд заавал хүрэх ёстой. Гэхдээ дан ганц Засгийн газар тэмцээд барахгүй. Энэ тэмцэлд хууль шүүхийн байгууллага “муур хулгана” болж тоглолгүй жинхнээсээ оролцох ёстой. Энэ тэмцэлд нийгмийн өргөн дэмжлэг, хэвлэл мэдээллийнхний дэмжлэг ус агаар мэт хэрэгтэй байна. Тэгж гэмээнэ энэ тэмцэл амжилтанд хүрнэ" гэсэн юм.

Түүний ярилцлагын онцлох эшлэлүүдийг хүргэж байна.

-ЭТТ компаний захирал асан Б.Ганхуяг болон Монголын оюутны холбооны үе үеийн удирдлагууд тодорхой хэмжээний санхүүжилт босгож жагсаалд оролцсон. Шалгалтын явцад нүүрсний хулгайн эсрэг тэмцлийг саармагжуулах гэсэн зорилго агуулсан нь шалгалтаар тогтоогдсон.
-Нүүрсний жагсаалд койнтой холбоотой хүмүүс, Хөгжлийн банктай холбоотой нөхдүүд нүүрсний хулгайн тэмцлийг саармагжуулах зорилго агуулсан.
-УИХ-ын гишүүн Д.Бат-Эрдэнэ нүүрсний жагсаалыг санхүүжүүлэхэд онцгой үүрэг гүйцэтгэсэн.
-Манай улс уул уурхай түшиглэсэн далд эдийн засагтай болчихсон. Энэ нь хэдхэн хүний гарт нууцаар эргэдэг нь маш ойлгомжтой болсон. Далд эдийн засгаар улс төрийн намыг санхүүжүүлдэг. Албан бус бүлэглэлийг албан ёсны төр нь дийлэхээ больчихсон.
-Ихэнх Ерөнхий сайдууд огцрохгүйн тулд бүлэглэлийн барьцаанд орсон дүр зураг харагддаг.
-Нүүрс, зэсийн "тоглогчид" тоглоомын дүрэм өөрчлөгдөхгүй, тоглогчид л өөрчлөгдөх юм чинь хүлээх ёстой гэж ярьдаг. Нүүрс, зэс байхад улс төрийг бид удирдана. Засгийн газрын огцруулж чадна. Ерөнхий сайдыг тоглоомын, утсан хүүхэлдэй болгож чадна гэж боддог.
-С.Зоригийн хэрэг Эрдэнэт үйлдвэртэй холбоотой.
-Төрөөсөө том албан бус бүлэглэл 1998 онд илэрч байсан. Тус бүлэглэл бэхэжсээр байгаад Эрдэнэтийн 49 хувийг улсын мөнгөөр хувьд авах лобби бүлэглэл болох хэмжээнд хүртэл томорсон.
-Сонгуулийн дараа банкны захирлууд тойрч суучхаад захиргааны танхим, эрүүгийн танхим, дээд шүүхийн тэр шүүгчийг авлаа гэж хувааж авдаг байж болохгүй.
-Шүүх тогтолцоо дархлаагүй юм шиг харагдаж байна. Шүүх шударга байхыг нийгэм 30 жил хүлээлээ.
-Улаанбаатар хотын түгжрэл хууль бус газар олголтоос үүдэлтэй.
-Түгжрэл, утааны цаана авлига байна.
-Хогийн ургамал дахин ургахгүй байх суурь нь авлигатай тэмцэх шил ажиллагаа.
-Хууль хяналтын байгууллагаас УИХ-ын гишүүд асуудалтай гэж үзвэл би улс төрийн хамгаалалт үзүүлэхгүй гэж бүлгийн хурал дээр мэдэгдсэн.
-Хоёроор ч тогтохгүй олон гишүүдийг шалгуулахыг уриалж байна.
-Засгийн газар, УИХ-ын гишүүд өөрийн гэр бүл, хамаатан саднаа төрд томилохыг хориглох хуулийн төслийг өргөн барина.
-50 сая, 100 сая тонн нүүрс экспортолдог болбол ДНБ 10 мянган ам.доллар давах боломжтой. 2030 он гэж тооцоолж байсан үр дүндээ 1-2 жилийн дараа хүрэх боломжтой. Шинэ сэргэлтийн бодлого хурдасгагч бодлого.
-2023-2024 онд эдийн засаг сэргэнэ.
-Нүүрс, зэсэнд суурилсан далд эдийн засгийг ил болгох, төрийн өмчит компаниудыг ил тод болгох хоёрхон зорилгыг хэрэгжүүлэхэд Монгол Улс олон жилийн турш ярьсан нэг хүнд ногдох ДНБ 5000 ам.долларт хүрнэ гэсэн зорилтод энэ жилийн төгсөлд хүрнэ.
-Нэг сая жуулчин хүлээх авах зорилтдоо ирэх жил хүрнэ.
-2023-2025 онд Монгол Улсын нэрийг дэлхийд өргөх жил байх болно. Зөвхөн аялал жуулчлалын хувьд ч биш эрх зүйн хувьд хөрөнгө оруулагчдын эрх ашгийг хамгаална.
-Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн тухай асуудалд нийгмийн дэмжлэгийг авах шаардлагатай.
-Өнөөдөр бид Үндсэн хуулийн шинэчилсэн найруулга хийх, нэмэлт өөрчлөлт хийх, огт өөрчлөхгүй байх гэсэн салаа замын уулзвар дээр байна. Ерөнхий сайдын хувьд нээлттэй хамтарч ажиллахад бэлэн байна.
-Хувь хүний байр сууринаас хариулахад сонгуулийн холимог тогтолцоо зөв гэж үздэг. Гэхдээ холимог тогтолцоо нь 50:50 байх ёстой. Энэ тохиолдолд санал гээгдэхгүй. Нэг нам дангаараа үнэмлэхүй ялах боломж нь байхгүй болдог.
-Сонгууль дөхөж байна. Улс төрийн намуудын хүсэж байгаа тоглоомын дүрмээр нь өрсөлдье гэж бодож байна.
-Ард түмнээс илүү том эрх мэдэл, олон нийтээс илүү хүчтэй улс төр гэж байхгүй.
-Төрийн албан хаагч татвар төлөгчдийн санхүү дээр амьдарч буй үйлчлэх ёстой албан тушаалтан гэж ойлгодог байх, парламентын гишүүд олон нийтийг төлөөлж буй төлөөллийн төв байгууллагын сонгогчдын мандат гэдгээ ойлгодог байх реформыг хийе гэж байна.